Hodoški codex is the oldest written text of the Serbian traditional medicine from XIV century. It have a big part about good use of wild herbs from local sources and from abroad. The big part of it belongs to a proper use of wild herbs from local resources as well as from resources imported from abroad.
Hilandar monastery medical codex from XV century is the first attempt of integration of all experience and knowledge about preparation and use of wild herbs.
In the ’’Great Serbian Herbalist’’ by Zaharija Stefanović Orfelin there is a description of about 500 wild herbs from this area. The domestic and Latin names are quoted for each herb there.
In 1783. Orfelin published ’’Iskusni podrumar’’ (Experienced cellarer) with a few hundreds of recipes of how to produce healing vines and drinks.
’’Lekovite biljke Srbije’’ (Healing Herbs of Serbia) was printed in 1883 in Belgrade on 470 pages by Dr Sava Petrović and Dr Josif Pančić.
’’Glavnije bilje u narodnom verovanju i pevanju u nas Srba’’ (Most important plants in folk beliefs and poems of Serbs) by Pavle Sofrić is also good to mention here,too
’’Lečenje lekovitim biljem’’ (Healing with medicinal herbs) by Dr Rista Pešić Gostuški.
’’Narodni učitelj’’ (Folk teacher) by the great Vasa Pelagić printed in Belgrade in 1893. Probably one of the most important works.
’’Lečenje biljem’’(Healing with herbs) by Jovo Mijatović, a vernacular herbalist who was successfully treating the president Richard Nixon and many celebrities from Hollywood.
In the 20th century, people's experience and tradition were refined and increased by one of the greatest visionaries Prof Dr Jovan Tucakov with his capital work ’’Lečenje biljem’’ (Healing with herbs) and foundation of Institute for study of wild herbs in Belgrade.
Oduvek su srbi veliku pažnju posvećivali upotrebi samoniklog bilja, kako u lečenju tegoba tako i u svakodnevnoj upotrebi. Zbog toga je upotreba bilja imala duboke korene u narodnoj tradiciji. Najbolja svedočanstva o ovome možemo naći u pisanim delima starijeg i novijeg datuma. Ovde ću se osvrnuti samo na najznačajnije spise napisane na srpskom jeziku.
Sa namerom da preskočim klasično taksativno nabrajanje dela iz istorije, dao sam sebi malo slobode da za svako dole navedeno delo dodam poneku zanimljivost.
Prvi pisani kodeks srpske svetovne medicine je Hodoški kodeks iz 14. veka. U njemu se nalazi obiman deo u kome se predstavlja pravilna upotreba raznorodnog samoniklog bilja, kako sa ovih prostora tako i stranih biljaka (kima, aloje, korena smokve, korijandera itd).
Hilandarski medicinski kodeks koji je pisan kako se predpostavlja u 15. veku, predstavlja prvi pokušaj objedinjavanja svekolikog narodnog iskustva o upotrebi bilja i preparata životinjskog porekla. Dobar deo ovog pisanija je posvećen belom luku, bosiljku, nani, kamilici, perunici, kukureku, božuru, anisu, žalfiji te crnom luku.
Ipak značajnijem radu na prikupljanju ovog svekolikog narodnog znanja, ozbiljnije se pristupa tek mnogo kasnije. Tek u 18. veku, samoniklim biljem i njegovim značajem za bolji život i zdravlje srpskog naroda, bavio se Zaharija Stefanović Orfelin koji objavljuje Veliki Srpski travnik koji sadrži nazive oko 500 biljaka sa ovih prostora. Svaka biljka je pored narodnog imala i latinski naziv. Dve godine pred smrt, 1783 Orfelin je objavio delo Iskusni podrumar u kome se nalazi nekoliko stotina recepata za spravljanje travnih vina, alkoholnih i bezalkoholnih pića.
Tek sto godina kasnije, tačnije 1883., štampano je u Beogradu kapitalno delo sanitetskog pukovnika Save Petrovica Lekovito bilje u Srbiji. Delo je napisano na 470 stranica gde svaka biljka ima naziv na latinskom, a ponegde se naziv proširuje tradicionalnim narodnim nazivom. Ovde svakako treba pomenuti Pavla Sofrića i njegovu studiju Glavnije bilje u narodnom verovanju i pevanju kod nas Srba.
Pred kraj 19. veka narodni lekar Dr Rista Pešić Gostuški nastavlja delo Save Petrovića i objavljuje knjigu Lečenje lekovitim biljem.
Jedno od svakako najvažnijih, a za buduća pokoljenja nemerljiv doprinos predstavlja delo Vase Pelagića Narodni učitelj. U njemu se najizvornije sačuvao duh narodnog znanja o raznorodnim vidovima isceljenja. Ova knjiga je svakako prava riznica narodnog iskustva i znanja.
Prvi pisani kodeks srpske svetovne medicine je Hodoški kodeks iz 14. veka. U njemu se nalazi obiman deo u kome se predstavlja pravilna upotreba raznorodnog samoniklog bilja, kako sa ovih prostora tako i stranih biljaka (kima, aloje, korena smokve, korijandera itd).